Zapomniany mentor laureata Nagrody Nobla
I ojciec chińskiej automatyki i urządzeń pomiarowych
Dr Chen-Ning Yang jest powszechnie uznawany za fizyka, laureata Nagrody Nobla. Jednak za jego geniuszem stała mniej znana postać – jego wczesny mentor, profesor Wang Zhuxi. Oprócz ukształtowania intelektualnych fundamentów Yanga, Wang był pionierem w dziedzinie chińskiej automatyki i oprzyrządowania, kładąc podwaliny pod technologie, które dziś napędzają przemysł na całym świecie.
Wczesne życie i podróż akademicka
Urodzony 7 czerwca 1911 roku w powiecie Gong'an w prowincji Hubei, u schyłku dynastii Qing, Wang Zhuxi od samego początku był cudownym dzieckiem. Po ukończeniu szkoły średniej został przyjęty na Uniwersytet Tsinghua i Narodowy Uniwersytet Centralny, ostatecznie decydując się na studia fizyczne na Tsinghua.
Otrzymawszy stypendium rządowe, studiował później fizykę statystyczną na Uniwersytecie Cambridge, zagłębiając się w świat współczesnej nauki teoretycznej. Po powrocie do Chin, Wang został mianowany profesorem fizyki na Uniwersytecie Narodowym Południowo-Zachodnim w Kunmingu – mając zaledwie 27 lat.
Kluczowe kamienie milowe:
• 1911: Urodzony w Hubei
• Lata 30. XX wieku: Uniwersytet Tsinghua
• 1938: Studia w Cambridge
• 1938: Profesor w wieku 27 lat
Przywództwo akademickie i służba narodowa
Po powstaniu Chińskiej Republiki Ludowej profesor Wang pełnił szereg wpływowych funkcji akademickich i administracyjnych:
- Kierownik Katedry Fizykina Uniwersytecie Tsinghua
- Dyrektor Fizyki Teoretyczneji późniejWiceprezesna Uniwersytecie Pekińskim
Jego kariera została dramatycznie przerwana podczas rewolucji kulturalnej. Zesłany na farmę robotniczą w prowincji Jiangxi, Wang został odcięty od świata akademickiego. Dopiero w 1972 roku, kiedy jego były uczeń Chen-Ning Yang wrócił do Chin i zwrócił się z petycją do premiera Zhou Enlaia, Wang został odnaleziony i sprowadzony z powrotem do Pekinu.
Tam po cichu pracował nad projektem lingwistycznym: nad stworzeniem Nowego radykalnego słownika znaków chińskich, co stanowiło dalekie od jego wcześniejszych badań w dziedzinie fizyki.
Powrót do nauki: podstawy pomiaru przepływu
W 1974 roku Wang został zaproszony przez wiceprezydenta Uniwersytetu Pekińskiego Shena do powrotu do pracy naukowej, a konkretnie do pomocy nowemu pokoleniu badaczy w zrozumieniu funkcji wagowych, koncepcji kluczowej dla rozwijającej się technologii przepływomierzy elektromagnetycznych.
Dlaczego funkcje ważenia są ważne
W tamtym czasie przemysłowe przepływomierze elektromagnetyczne były duże, złożone i drogie – opierały się na jednorodnym polu magnetycznym i wzbudzeniu sinusoidalnym o częstotliwości sieciowej. Wymagały one długości czujnika trzykrotnie przekraczającej średnicę rury, co utrudniało ich instalację i konserwację.
Funkcje ważenia zaoferowały nowy model teoretyczny – umożliwiając projektowanie czujników mniej podatnych na profile prędkości przepływu, a tym samym bardziej kompaktowych i wytrzymałych. W częściowo wypełnionych rurociągach pomogły one skorelować zmieniającą się wysokość cieczy z dokładnymi pomiarami natężenia przepływu i powierzchni – kładąc podwaliny pod nowoczesną interpretację sygnałów w przepływomierzach elektromagnetycznych.
Historyczny wykład w Kaifengu
W czerwcu 1975 roku, po skompilowaniu szczegółowego manuskryptu, profesor Wang udał się do fabryki instrumentów w Kaifeng, aby wygłosić dwudniowy wykład, który zmienił bieg rozwoju chińskiej aparatury pomiarowej.
Skromne przybycie
Rankiem 4 czerwca przybył w wyblakłym brązowym garniturze, niosąc czarną teczkę z rączką owiniętą w żółtą plastikową rurkę. Nie mając zapewnionego transportu, spędził noc w spartańskim pensjonacie – bez łazienki, bez klimatyzacji, tylko z moskitierą i drewnianym łóżkiem.
Pomimo tych skromnych warunków, jego wykład — oparty na faktach, rygorystyczny i przyszłościowy — wywarł głęboki wpływ na inżynierów i badaczy pracujących w fabryce.
Dziedzictwo i wpływy w Chinach
Po wykładzie profesor Wang utrzymywał bliskie kontakty z fabryką instrumentów Kaifeng, oferując wsparcie w zakresie projektów eksperymentalnych przepływomierzy o nierównomiernym polu magnetycznym. Jego wykłady zapoczątkowały falę innowacji i współpracy:
Szanghajski Instytut Instrumentów Cieplnych
Współpraca z Huazhong Institute of Technology (prof. Kuang Shuo) i Kaifeng Instrument Factory (Ma Zhongyuan)
Fabryka instrumentów Guanghua w Szanghaju
Wspólne projekty z Uniwersytetem Jiao Tong w Szanghaju (Huang Baosen, Shen Haijin)
Fabryka Instrumentów nr 3 w Tianjinie
Współpraca z Uniwersytetem w Tianjin (prof. Kuang Jianhong)
Dzięki tym inicjatywom Chiny poszerzyły swoje możliwości w zakresie pomiaru przepływu i pomogły w przejściu od projektowania empirycznego do innowacji opartych na teorii.
Trwały wkład w globalny przemysł
Chiny znajdują się obecnie w światowej czołówce producentów przepływomierzy elektromagnetycznych, a technologie te znajdują zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, od uzdatniania wody i petrochemii po przetwórstwo żywności i farmaceutykę.
W dużej mierze ten postęp można przypisać pionierskiej teorii i niezachwianemu oddaniu profesora Wanga Zhuxi — człowieka, który był mentorem laureatów Nagrody Nobla, znosił prześladowania polityczne i po cichu zrewolucjonizował pewien przemysł.
Choć jego nazwisko może nie być powszechnie znane, jego dziedzictwo jest głęboko zakorzenione w urządzeniach, które mierzą, regulują i napędzają współczesny świat.
Dowiedz się więcej o instrumentacji
Czas publikacji: 22 maja 2025 r.